Stres Hormonları Nelerdir? Salınım Yerleri Nerelerdir?

Stres hormonları vücudumuzda mental ve fiziksel olarak büyük etkiye sahip olan östrojen, progesteron ve testosteron gibi cinsel hormonları etkileyen ve hem psikolojik hem de fiziksel dönüşümler meydana getiren salgılardır.

Stres Hormonları Nelerdir, Hangileridir?

Stres her yaşta görülebilen ve hastalık olarak nitelendirilmeyen bir durumdur. Vücutta stres meydana geldiği zaman adrenalin ve noradrenalin, kortizol, endorfinler, büyüme hormonu, prolaktin ve testosteron hormonlarında değişiklikler meydana gelir. Beyinde yer alan hipotalamus bölgesi böbrek üstü bezlerini uyarır ve adrenalin ile kortizol hormonlarının kana karışmasına yardımcı olur. Bu hormonlar kana karıştığı zaman kalp hızını, kan basıncını, solunum sayısını ve metabolizmayı hızlandırarak kasların daha fazla kanlanmasını sağlar ve vücudu harete geçirir. Sonrasında göz bebekleri büyür, kan şekeri yükselir. Vücutta artan sıcaklığın dengelenmesi için terleme meydana gelir. Bu durum gerçekleştiği zaman vücut harekete geçmek için uyanık kalır. Bu durum uzun süre devam ettiğinde hücre hasarı gerçekleşir. Stres uzadığı zaman hormonlar uzun süre salındığı için hipertansiyon ve ülser meydana gelebilir. Peki stres hormonları hangileridir diye bakacak olursak bunları şu şekilde tanımlamak mümkündür;

• 1.Kortizol: En yüksek stres hormonu olarak tanımlanmaktadır. Stres halinde problemler ile başa çıkmak, durumlara hızlı bir şekilde cevap vermek ve çözüm bulmak için vücut tarafından salgılanan bir hormondur. Stresli olduğumuz zaman vücudumuz çok fazla kortizol salgılar. Normal zamanlarda vücudumuz enerjisinin %90'ını kendini yenileme, onarma ve yeni doklar oluşturma amacı ile kullanır. Fakat stres meydana geldiğinde beyin yüksek oranda kortizol salgılamayı emreder. Kortizol kanda daha fazla glikoz üretilmesini sağlar. Bunun amacı hücrelere daha fazla enerji sağlanmasıdır. Sürekli stres altında olduğumuz zaman kortizol seviyeleri hep yükselir. Bu da vücutta yenilenme oluşmasını önler. Öfke, kabızlık, iştah kaybı, kalp çarpıntısı, baş ağrısı ve kas krampları görülür. Kortizol yüksekliği strese bağlı olarak gelişir.
• 2.Glukagon: Karbonhidrat metabolizmasına odaklanan glukagon, karaciğerin vücut için gerekli olan glikoz salınımının gerçekleşmesini sağlar. Bu hormon yeterli bir şekilde salgılanmadığı zaman diyabetli insanlar için tehlikeli olur. Vücutta stres meydana geldiği zaman bu hormon yükseli ve bu da kandaki glikoz seviyesinin yükselmesine neden olur.
• 3.Prolaktin: Emzirme döneminde kadınlarda süt salgısının tetiklenmesi için gerekli olan salgıdır. Yüksek stres dönemlerinde vücutta fazla salgılanan bu hormon kadınların menstürel döngüsünü etkilerken aynı zamanda cinsel dürtülerde de değişiklik meydana getirir. Fiziksel ya da psikolojik stres, bu hormonu artırır. Fakat kortizol kadar belirgin olmamaktadır.
• 4. Cinsel Hormonlar: Stres vücutta uzun süre görüldüğü zaman testosteron, östrojen, progesteron olarak bilinen cinsel hormonların fonksiyonlarında değişiklik ve düzensizlik meydana gelmektedir. Vücutta yüksek oranda stres olduğu zaman testosteron üretiminde azalma meydana gelir. Vücutta stres meydana geldiği zaman daha faydalı olan kortizol salgılanır. Bu da ereksiyon bozukluğu, iktidarsızlık ve cinsel isteksizlik meydana getirir. Östrojen yüksek stresten etkilenen bir diğer hormondur. Bu kadınlarda cinsel isteği azaltır. Bir diğeri ise yumurtalıkları etkileyen ve menstürel döngüden sorumlu olan progesterol hormonudur. Bu hormon ise halsizlik, baş ağrısı, duygusal değişim, cinsel isteksizlik, kilo alma gibi etkiler meydana getirir.

Stres vücudun yeterli oranda çalışmasını önleyen hormonların üretilmesine neden olmaktadır. Bundan dolayı sağlıklı bir yaşam için stresin kontrol altında tutulması gerekir.

Stres Hormonları Salınım Yerleri Nerelerdir?

Stres hormonları arasında en etkili olan kortizol hormonu böbrek üstü bezlerde salgılanmaktadır. Böbrek üstü bezinin kabuk isimli bir bölgesi vardır. Beyin tarafından buraya emir gider ve kortizol salgılanmaya başlar. Glukagon hormonu ise pankreas tarafından salgılanmaktadır. Prolaktin ise hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur. Stresin yükselmesi ile etkilenen cinsel hormonlardan olan testosteron erkeklerde testiste, kadınlarda ise yumurtalıklarda salgılanmaktadır. Az bir oranda böbrek üstü bezler de salgılanır. Kadınlık hormonu olarak bilinen östrojenin ana kaynağı yumurtalıklardır. Bununla birlikte yağ hücreleri ve böbrek üstü bezlerde de salgılanır. Progesteron ise yumurtalıklar tarafından üretilmektedir.

Stres Hormonlarını Azaltmak İçin Ne Yapılmalı?

Beslenme düzeyi stres seviyesini azaltmak için etkilidir. Doğru besinler yemek stres seviyelerini düzenler. Bu besinler şöyledir:

• Karbonhidratlar: Kompleks karbonhidratlar serotonin olarak nitelendirilen ve vücuda mutluluk veren serotoninin salgılanmasını sağlar. Kendinizi daha iyi hissetmek için yavaş sindirilen tam tahıllı kahvaltı gevrekleri, yulaf ezmesi tüketilebilir. Bunlar kan şekeri seviyesini düzenler.
• Portakal: C vitamini açısından zengin olan bu meyve bağışıklık sistemini güçlendirirken, aynı zamanda stres hormonlarının frenlenmesini sağlar. Stresli zamanlarda C vitamini tüketimi yüksek kan basıncı ve kortizol hormonunu dengelemektedir.
• Ispanak: Magnezyum deposu olarak belirtilen ıspanak, stres nedeniyle meydana gelen baş ağrısı ve yorgunluk gibi etkileri gidermektedir.
• Yağlı Balık: Somon ve ton balığı gibi balıkların içerisinde yer alan omgea-3 yağ asitleri stres hormonunun yükselmesini önlemektedir. Kalp hastalığı, depresyon gibi rahatsızlıklar ile de baş edilmesini sağlar. Kendinizi daha iyi hissetmek için haftada 2 kez tüketiniz.

Siyah çay, antep fıstığı, avokado, badem, ham sebzeler stresi yok etmeye yardımcı olan yiyecekler arasındadır. Bunların yanında stresi azaltmak için nefes egzersizleri yapılabilir. Meditasyon uygulanabilir. Zaman geçirecek yeni hobiler edinilebilir ve aynı zamanda sakinleşmek için düşüncelerini olumlu şekilde yönlendirebilirsiniz.