Hidroelektrik Santrali Nedir? Nasıl Çalışır? Zararları Nelerdir?

Hidroelektrik santrali; aynı zamanda HES olarak bilinen ve elektrik enerjisi üretmek için yapılan, nehir tipi tesisler olarak betimlenen ve barajdan biraz daha farklı olan yapılardır.

Hidroelektrik Santrali Nedir, Ne Demek?

Barajda biriken suyun mekanik enerjiye çevrilmesi ve bu şekilde elektrik enerjisi elde edilmesi olarak tanımlanan HES; ülkemiz dahil olmak üzere pek çok yerde bulunan tesislerdir. HES tesislerinde üretilen enerji hidroelektrik enerjisi olarak tanımlanır. Ülkemizde onlarca HES tesis bulunmaktadır.

Hidroelektrik sanratli genel anlamda su gücü ile çalışan makinelerden elektrik üreten merkez olarak betimlenir. Ülkemizde sel felaketleri ile oldukça gündeme gelen bu tesislerin hem avantajı hem de dezavantajı bulunmaktadır. Barajlar gibi nehir yataklarına kurulan bu tesisler, yenilenebilir enerji kaynakları olarak tanımlanır.

Hidroelektrik Santrali Nasıl Çalışır?

Enerji üretilmesi için kurulan HES, su toplama yapısına sahiptir. Regülatöre ulaşan su, cebri borulara aktarılmaktadır. burada elektrik meydana getiren alternatörlere olan bir tribünün çarklarını döndürmek için kullanılır. Burada elektrik üretimi meydana gelir ve buraya santral denir. Hidroelektrik santrallerdeki regülatör yapısı sayesinde su seviyesi kabartılmaktadır. Bu şekilde belli oranda düşü elde edilir. Düşünün miktarının artması aynı zamanda üretilecek olan elektrik miktarının artması anlamına da gelir.

Hidroelektrik santraller çevirmeli ve çevirmesiz olarak gruplandırılmaktadır. Çevirmesiz HES'lerde elektrik enerjisi elde edilen santral binası akarsuyun üzerinde ya da yakınında olmaktadır. Çevirmeli HES'lerde ise su, regülatörden alınır ve daha sonra iletim kanallarına taşınır ve santrale iletilir. Burada amaç elektrik üretiminin artmasıdır.

Hidroelektrik Santrali Zararları Nelerdir?

Yenilenebilen bir enerji kaynağı olarak tanımlanmasına rağmen HES'in çevreye birtakım etkileri bulunmaktadır. Çünkü yapımı sırasında hem çevreye hem de insana zarar verebilen birtakım durumlar söz konusu olabilir. HES zararlarına bakacak olursak yapımı sırasında birçok ağacın kesilmesini sayabiliriz. Ağaçlar erozyon ve toprak kaymasını önlemek için önemlidir. Ayrıca oksijen üretirler ve radyoaktif maddeleri emerler. Havadaki tozu giderirler. Toprağı canlı ve verimli tutarlar. Sayısız faydası bulunan ağaçların bir kısmı bu santral nedeni ile kesilir.

HES öncesi ve sonrasına baktığımızda nehirlerdeki su kilometrelerce uzağa taşınır. Yabani hayvanlar içme sularına ulaşamazlar ve bu da mevsimsel göç meydana getirir. HES inşaatları dere yatağına döküldüğü zaman sudaki oksijen azalır, sıcaklığı artar ve canlı çeşitliliği azalır.

HES'ler sel baskını riskini artırır ve hem tabiatı hem de insan yaşamını olumsuz yönde etkiler. Aynı zamanda nehirlerdeki canlıların hayatlarını ve beraberinde ekosistemi olumsuz yönde etkiler.

Hidroelektrik Santrali Nereye Kurulur?

Genel anlamda HES'ler üzerinde şelale bulunan ve yüksek debili akarsuları üzerine kurulur. İçme suyu, sulama barajı veya bentlere sahip olan bu yapılar için genelde elverişli nehirler seçilmektedir. Hidroelektrik en fazla nerede diye baktığımızda Doğu Anadolu Bölgesi'ni işaret edebiliriz.