Koyunlarda Mavi Dil Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir? İnsanlara Bulaşır mı?

Mavi dil hastalığı; blue tongue olarak bilinen, Culicoides cinsi sokucu sineklerden bulaşan, sığır, koyun, keçi, deve gibi evcil hayvanlar ile yabani geviş getiren hayvanlarda görülen bir tür enfeksiyondur.

Koyunlarda Mavi Dil Hastalığı Nedir?

Konjesyon, ödem ve hemoraji ile karakterize olan bir enfeksiyon olarak tanımlanan mavi dil hastalığı, tatarcık olarak bilinen sineklerin hasta hayvanı emerek kanını almaları ve sonrasında aynı sineğin sağlıklı bir hayvanda kan emmesi ile hastalık taşımayan hayvana da bulaşır. Yağmurlu yaz günlerinin ardındaki rutubetli gecelerde ortaya çıkan bu sinekler, ülkemizde birçok koyunun bu enfeksiyondan etkilenmesine neden olmaktadır.

Son zamanlarda oldukça araştırılan bu hastalık farklı hayvanlarda da görülebilir. Sığırlarda mavi dil hastalığı, orbivirus cinsinden olan birü virüsten kaynaklanmaktadır. Sadece koyunlarda değil birçok hayvanda görülebilir. Mesela hasta boğaların spermalarıyla virüs sağlıklı ineklere de bulaşabilir. Sığırlar belirgin bir belirti göstermeden virüsü kanlarında taşımaktadırlar. Bu durum hastalığın koyunlara bulaşmasında da önemli rol oynar.

Mavi Dil Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Virüsü taşıyan sinekler tarafından kan emme sırasında bulaşan koyunlarda mavi dil hastalığı 7 gün içerisinde belirtileri göstermeye başlar. Bu süre hayvanın bireysel direncine ve ırkına göre değişebilmektedir. Örneğin; merinos cinsi koyunlar diğer koyunlara göre daha duyarlıdır. Daha fazla etkilenirler. Bununla birlikte kuzular da koyunlardan daha duyarlıdır. Genel anlamda belirtiler şöyledir:

• Ani bir şekilde ateş 40-42 dereceye kadar yükselir.
• Ateşin yükselmesi sonrasında dudak emme hareketleri meydana gelir.
• Dil ve dudakta ödem meydana gelirken aynı zamanda dilde mavileşme söz konusu olur.
• İlk önce sulu, sonrasında ise irinli burun akıntısı meydana gelir.
• Burunda ve ağızda ülser, kabuklu yaralar, solunum güçlüğü, yem tüketiminin durması söz konusu olur.
• Ağır ve burun yaraları iyileştikten sonra tırnak aralarında yaralar meydana gelir.
• Deride kırmızılıklar görülür.
• Genç hayvanlarda ishal oluşur ve hastalıktan 2-8 gün sonra ölüm olabilir. Kuzularda ölüm oranı %95'tir. Bazı hayvanlarda ölüm daha uzun zaman sonra görülebilir.

Koyunlarda oldukça ağır seyreden bu enfeksiyon, sığırlarda da aynı belirtiler ile meydana gelir. Fakat sığırlarda daha hafif gözlemlenir. Fakat gebe ineklerde ölü doğumlara sebep olabilir.

Mavi Dil Hastalığı İnsanlara Bulaşır mı?

Hayvanları olumsuz yönde etkileyen mavi dil insanlarda görülmemektedir. İnsanlara bulaşmamaktadır. Fakat sığır, koyun, keçi gibi pek çok hayvanı olumsuz yönde etkilemektedir. Geviş getiren hayvanlarda görülen mavi dil virüsü, hayvanlarla ya da yünle temas sonrasında, süt tüketimi ile enfekte olmamaktadır. Bu açıdan halk sağlığı açısından bir riski bulunmamaktadır.

Mavi Dil Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hastalığın teşhisi sonrasında karantina süreci başlamaktadır. Daha sonra mavi dil aşısı ile tedavi başlar. İlkbaharda ve kırkımdan 3-6 hafta önce aşı yapılırsa daha fazla bağışıklık sağlar. Koçlarda kısırlık yapabileceği için koç katımından sonra aşılanmalıdır. Ayrıca gebe hayvanlara da aşılama yapılmaz.

Hastalığı geçiren ve atlatan hayvanlar 2 yıl bağışıklık kazanmaktadır. Ağız sütü ile bu hayvanlar antikorlarını yavrularına da geçirebilirler. Yavrular da bu şekilde 6 aylık bağışıklık kazanır. Bundan dolayı aşılar 6 aydan küçük kuzulara yapılmamalıdır.