Akran Zorbalığı Nedir? Nasıl Önlenir? Türleri ve Örnekleri

Akran zorbalığı; bir ya da birden fazla çocuğun, kendileri ile aynı yaşta olan bir ya da birden fazla çocuğa, bilerek ya da sistematik olarak fiziksel, psikolojik ya da cinsel şiddet uygulamasına verilen isimdir. Ergenlerde akran zorbalığı son zamanlarda sıklıkla karşılaşılan bir durumdur ve baskı altında olan çocuklar için ciddi özgüven kaybı meydana getirebilmektedir.

Akran Zorbalığı Nedir, Ne Demek?

Çocuklar henüz okul öncesi dönemden itibaren iletişim sorunları, arkadaşlık edinememe gibi durumlar yaşayabilirler. Akran zorbalığı; fiziksel anlamda daha büyük, güçlü ve baskın olan bir çocuğun ya da arkadaş grubunun ellerinde olan bu gücü yanlış kullanarak kendilerinden küçük ya da güçsüz olan çocuk ya da çocukları sürekli incitmesi, rahatsız etmesi ya da hırpalaması sonucundan meydana gelen bir çeşit saldırganlık çeşidi olarak tanımlanmaktadır. Bir tür zorbalık olarak tanımlanan bu durumun temelinde karşı tarafı korkutma ve üzerinde egemenlik kurma arzusu, iç güdüsü bulunmaktadır.

Ergenlerde akran zorbalığı güç dengesizliği üzerine kurulmaktadır. Karşı tarafa uygulanan tehdit ve şiddete karşılık olmadığı halde devam eden bir saldırganlıktan söz edilmektedir. Temelinde yatan düşünce ise akranlarından ilgi görmek, güçlü hissetmek, bu gücü kabul ettirmek ve bu şekilde karşısındaki kişiyi kontrol etmek ve egemenlik kurmak gibi dürtüler bulunmaktadır. Amaçlı bir saldırganlık olan akran zorbalığı şiddete dayalı bir iletişimsizliktir.

Akran Zorbalığı Türleri ve Örnekleri Nelerdir?

Ergenlik döneminde çocuklar arasında yaygın olan akran zorbalığı örneklerine baktığımızda türlerinin sözel, siber, cinsel, fiziksel ya da dolaylı şekilde gerçekleştiği yönündedir. Vurma, sarsma, düşürme, eşyalarını alma, zarar verme, itme, çekme, ısırma, tükürme gibi eylemler fiziksel akran zorbalığının örnekleridir. Sözlü zorbalığa baktığımızda kızdırma, ad takma, alay etme, iftira atma, karşısındaki kişinin cinsiyeti ya da fiziksel özellikleri hakkında birtakım yorumlar yapma şeklindedir. Siber zorbalığa baktığımızda telefona rahatsız edici mesajlar göndermek, mail atmak, birtakım sosyal medya programlarını ya da iletişim araçlarını kullanarak rahatsız etmek, habersiz bir şekilde baskı kurduğu kişinin fotoğrafını kullanarak uygunsuz sitelerde sohbet etmek gibidir.

Akran zorbalığı doğrudan yapılabildiği gibi aynı zamanda dolaylı şekilde de yapılabilmektedir. Kişinin arkasından dedikodu yapmak, gururunu kıracak cümleler ya da kelimeler söylemek, rezil etmek, olumsuz şekillerde taklit etmek, yalnızlaştırmak, görmezden gelmek, arkasından çekiştirmek, diğer akranlarının hakkında olumsuz düşünmesini sağlamak tarzı birtakım baskılar ile de meydana gelebilmektedir. Cinsel zorbalık türlerine baktığımızda ise karşı tarafı cinsellikle ilgili birtakım davranışlara zorlamaya, cinsel amaçlı kullanmaya, dokunma, öpme tarzındaki davranışların bütünü şeklindedir.

Akran Zorbalığı Nedenleri Nelerdir?

Pek çok nedenden ötürü kaynaklanabileceği belirtilen bu durum genel olarak zorbalık yapan çocuğun aile ilişkilerinden problem olduğu belirtilmektedir. Ailenin birtakım problemleri çözmek için çocuğuna fiziksel cezalandırmalar yapması, disiplin açısından katı kurallar uygulaması zorbalık oluşumuna neden olabilir. Bununla birlikte sevgi karşılığı yetersiz kalmış, onay alamamış çocuklarda empati yeteneğinin gelişmemesine bağlı olarak akranları ile uyum sağlama ve yakınlık kurma konusunda zorlandığı gözlemlenmektedir. Çocuklar bu duygusal yoksuzluk ve etkisiz problem çözme yetisini akranlarına göstererek onlara karşı bir güç elde etmeye çalışırlar. Bu da akran zorbalığının temel ölçütleri olan bilinçli, tekrarlayıcı ve sürekli, güç dengesizliği üzerine kurulu saldırganlığın oluşmasına neden olmaktadır.

Akran Zorbalığı Nasıl Önlenir?

Akran zorbalığı ile baş etme yolları öncelikle çocukları anlamaktan geçmektedir. Çocuklarınızla bol bol sohbet edin. Günün nasıl geçtiğini sorunuz. Onu rahatsız etmeyecek şekilde okuluna ziyarete gidiniz. Okul yönetimi ve aynı zamanda öğretmenleri ile iletişim halinde olunuz. Çocuğunuza rol model olmalısınız. Onlara şiddetin ve zorbalığın kötü bir şey olduğunu benimsetmelisiniz. Arkadaşlarını tanıyınız ve onların anne-babaları ile iletişim halinde olunuz. Çocuklarınızın arkadaşlarını ya da ailelerini evinizde ağırlayınız. Çocuğunuza zorbalığı anlatınız ve bu tarz bir durumla karşı karşıya kaldığında size açıkça söyleyebilmesi konusunda öna güven veriniz. Ayrıca başka çocuklara zorbalık yapıldığını gördüğünde bunu öğretmenlerine ve size anlatmasını sağlayınız. Akran zorbalığı ne yapmalıyım diye soruyorsanız ve çözüm yolu arıyorsanız öncelikle çocuğunuzla iletişim halinde olmanız gerektiğini, onunla bir arkadaşı gibi konuşabilmeyi başarmalısınız.