Zeka Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

Her bireyin öğrenme sürecinde farklı zeka türleri bulunmaktadır. Zeka türleri kişiden kişiye göre değişkenlik göstermektedir ve her birinin özellikler farklılık arz eder. Bu yazımında çoklu zeka türlerine yer verirken aynı zamanda bunlar hakkında kısa açıklamalarda bulunacağız.

Zeka Türleri Nelerdir? Nasıl Belirlenir?

Her insanın farklı bir zekası ve beceri alanı bulunmaktadır. Özlelikle okul çağındaki öğrenciler için bu durum önem arz etmektedir. Çünkü her öğrencinin farklı bir öğrenme güdüsü vardır ve bu zekası ile değişkenlik göstermektedir. Zeka türlerini şu şekilde nitelendirmemiz mümkündür:

Dilbilimsel ve Matematiksel Zeka: En üstün, en yaygın zeka türü olarak bilinen bu tür, asıl olarak sözcükleri ve dili kullanma yetisi olarak nitelendirilir. Yazma, etkili konuşma, sözcüklerin anlamlarını öğrenme, tartışma ve sunu yapma gibi yeteneklere sahip olurlar. Farklı sesleri ve ritimleri dinleler. Söylenenleri dinlerle ve farklı bir tarzda ifade etmeyi başarırlar. Okuduklarını kolay anlayıp özetleyebilirler. Kelime dağarcıkları zengindir. Farklı dilleri öğrenmeye yatkındırlar. Ayrıca etkili dinleme becerileri vardır.

Sosyal ve Görsel Zeka: Yüksek hayal gücüne sahip olan insanları ifade etmektedir. Resim ve heykel yapma becerileri vardır. Çok güzel resim yaparlar. Ayrıca uzayda yer alan nesnelerin arasındaki iletişim ve etkileşimi anlayabilirler. Sanatsal faaliyetlerden zevk alırlar. Ayrıca resimle hızlı öğrenirler. Yol bulma ve puzzle benzeri oyunlardan zevk alırlar. Daha önce gittikleri bir yere 1 kez gitmiş olsa bile kolayca bulabilirler. Üç boyutlu ürünler hazırlamaktan zevk alırlar.

Natüralist ve Kişisel-İçsel Zeka: Doğal bir zekiliği bulunan bu kişilerin mantıkları duygularına göre daha baskın olmaktadır. Hayatı ve kendilerini sorgulayan bir kafa yapıları vardır. Her zaman net olurlar. Bundan dolayı belirsizlik onları yorar. Her şeyde mantıklı ve bilimsel bir açıklama beklerler. Oldukça yetenekli ve pratiklerdir. Genel olarak en iyi fikirler bu zeka türüne sahip kişilerden çıkar. Oldukça meraklı olan bu kişiler her şeyi bilmek isterler. Yalnız kalmaktan çok hoşlanırlar. Ayrıca yaşadıkları her şeyi ve deneyimi düşünürler. Onların motivasyonu hedefleridir. Bireysel çalışmalardan çok hoşlanırlar.

Analitik Zeka: Klasik IQ testlerinde oldukça başarılı çıkan bu kişiler, matematiksel işlemleri çok kolay yaparlar. Kurmaları çok çabuk kavrarlar. Bilgisayar programlama, algoritma, elektronik alanlardaki mantıksal sistemleri çabuk kavrarlar. Kendilerine özgü buluşlar gerçekleştirebilirler. Kesin doğru ya da kesin yanlış bilgiler onları tatmin eder. Karar verme kabiliyetleri çok gelişmiştir. İstatistik ve grafik okuma becerileri vardır. Satranç ve dama gibi oyunlarda başarılıdırlar. Genel olarak bu zeka türüne sahip insanlar neden-sonuç ilişkisini çok rahat kurarlar.

Müzikal ve Dilbilimsel Zeka: Ritimleri, sesleri düşünmede yetenekli olan bu insanlar aynı zamanda kendilerini de çok rahat bir şekilde ifade edebilirler. Müzik ile güçlü bir uyum içerisindedirler. Müzikal kompozisyon ve performanslarda başarılıdırlar. İnsan seslerini ve çevreden gelen sesleri dinler ve pekide bulunurlar. Müziği yaşamına ortak eder. Öğrendiği şarkıları mırıldanarak gezerler. Ritim tutarlar.

Sosyal ve Müzikal Zeka: Dışa dönük olan bu kişiler yalnız kalmaktan hiç hoşlanmazlar. Genel olarak bir toplulukta popüler olan ve yokluğu hissedilen insanlar olarak bilinirler. Günün her saatinde enerjik olurlar. Pozitif enerjileri vardır ve bu çevrelerindeki insanlara da yansır. Liderlik özellikleri sayesinde girdikleri ortamda kolayca etki sağlarlar. İletişim kurdukları kişileri anlarla ve onları motive edecek şeyleri kısa sürede bulabilirler. İkna kabiliyetleri oldukça geniştir. Bedensel ve sözel dili etkili olarak kullanırlar. Güçlü espiri yeteneğine sahiptirler. İnsanları iyi şekilde organize edebilirler.

Sorgulayıcı ve Sportif Zeka: Bu kişiler her şeyin bir nedeni olduğunu düşünürler. Bir konuyu merak ettikleri zaman hemen onu araştırırlar. Neden-sonuç ilişkisi ile olayları çözerler. Durağan olmayı sevmezler ve hareket haline olmayı isterler.

Kişisel-İçsel ve Sosyal Zeka: Kişinin kendini tanıması ve bunu faydaya dönüştürmesi olarak nitelendirilen kişisel zeka beceri ve hedef uyumludur. İçsel zekaları gelişen kişilerin öngörüleri kusursuza yakındır. Bu özellikleri sayesinde başladıkları bir işi başarılı olarak sonuçlandırırlar. Kendi davranışlarını sosyal etkileyici nitelikler ile birleştirirler.

Zeka Türlerinin Özelikleri Nelerdir?

Her zeka türünün kendine ait bir özelliği vardır. Bu beceri ile alakalıdır. Her insanın farklı bir beceriye sahip olması zekası ile örtüşmektedir. Bu durum öğrenme yetisini de etkilemektedir. Çoklu zeka kuramına göre her zeka dinamiktir. İnsanlarda zekalar tanımlanabilir ve geliştirilebilirler. Her zeka türünün algı, bellek, dikkat ve soru çözme özelliği farklıdır. Kişisel özellikler, kültür, kalıtım ve inançlar zeka gelişiminde etkili olmaktadır. Ayrıca şunu da bilmeliyiz ki şu anda bilinen zeka türlerinden farklı zekalar da bulunabilmektedir. Bunlarla sınırlı değildir.